එළබටු,තිබ්බටු, වම්බටු, තලන බටු  ආදී  බටු වර්ග අතර රසයෙන් හා ගුණයෙන් පොහොසත් ගමේ ගොඩේ නිතරම හමුවෙන,වියළි කලාපයේ හේන්වල ඉතා සරුවට වැවෙන බොහෝ දෙනා ප්‍රිය කරන  බටු වර්ගයක් වන තිබ්බටු ගැන දැනගමුද?

පහතරට වියළි කලාපයේ හේන් වගාවෙන් පසු කනතු වල ස්වාභාවිකව තිබ්බටු වගා වූ අතර නියගයට ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව, පෝෂණීය ගුණය මෙන්ම ක්‍රියාකාරී ආහාරයක් ලෙස දළ තන්තු සහ ප්‍රතිඔක්සිකාරක මෙන්ම වෙළඳපොළේ ඉහළ මිල නිසා මේ වගාව වාණිජ වගාවක් ලෙස ප්‍රචලිත වෙමින් පවතිනවා.

තිබ්බටු ගසක් සාමාන්‍යයෙන් අඩි හතරක්,පහක් පමණ උසට වැවෙන අතර එහි මල් සුදු හා නිල් ලෙසින් වර්ග දෙකක් දකින්නට ලැබෙනවා.

තිබ්බටු රසවත් ආහාරයක් වගේම තිබ්බටු ගසේ පංචාංගයම ආයුර්වේදයේ දී විවිධ රෝගයන්ට ඖෂධ වශයෙන් භාවිතා කරනු ලබනවා.

ආහාරමය වශයෙන් ගත්තාම, තිබ්බටු තෙම්පරාදුවක් ,මැල්ලුමක්, සම්බෝලයක් හෝ තිබ්බටු මඤ්ඤොක්කා කොල මැල්ලුම ආදී ලෙස ආකාර කිහිපයකට පිළියෙල කරගන්න පුළුවන්

තිබ්බටු ශාකය ආහාරමය වටිනා ශාකයක් සේම ඖෂධීය ගුණයන්ගෙන්ද පිරුණු ශාකයක් වන අතර වෛරස් , බැක්ටීරියා , ක්ෂුද්‍ර ජීවි හා වේදනා නාශක ගුණ සහිත බව සදහන් වන අතර යකඩ , කැල්සියම් , ප්‍රෝටින් , තන්තු , කාබොහයිඩ්රේට් , පොස්පරස් , සින්ක් , විටමින් A , C , B ප්‍රභේද, සැපොනින් ඇල්කලොයිඩ ඇතුළු පෝෂක රසායනවලින් මෙන්ම ප්රතිඔක්සිකාරක ගුණවලින් ද තිබ්බටු ශාකය අනූන බව සදහන් වෙනවා

තිබ්බටුවලින් අත් බෙහෙත් :-

* දියවැඩියාවට තිබ්බටු කොළ වේළා කුඩුකර දිනකට වරක් තේ මෙන් සකසා ගෙන පානය කිරීම.

* උණ සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව සදහා තිබ්බටු ගෙඩි වියළා කුඩුකර තේ මෙන් සකසා පානය කිරීම.

* සෙම් රෝගවලට වියළා ගත් තිබ්බටු පස් පංගුව හෝ දඬු හා මුල් හෝ තම්බා බීම.

* දත් හිරි වැටීම සදහා තිබ්බටු ගෙඩි පුළුස්සා ගෑම.

* යෝනි මාර්ගයේ කැසීම් ඇති විට අමු කහ සමඟ අඹරා ගෑමෙන් කැසීම සුවවෙයි.

* උඳුගොව්වා කෑමට ඉදුණු ගෙඩි පුළුස්සා තල තෙල් සමග අනා ගෑම.

* හිස්සොරිවලට තිබ්බටු තලා හිසේ ආලේප කිරීම.

* මාස් ශුද්ධියෙන් වේදනා විඳින කාන්තාවන්ට තිබ්බටු ගෙඩි තැම්බූ වතුර ඉතා කදිම ඔසුවකි.

* ඇදුමට ශාකය කැබලිකර වියළා ගත් කොටස් කොත්තමල්ලි සමග තම්බා බීම.

* වියළි කාලයේ සමේ රෝගවලින් ආරක්ෂාවීමට තිබ්බටු වියළි ශාක කැබලි වෙනිවැල්ගැටයක් සමග තම්බා ගත් දියෙන් ඇඟ සේදීම.

වාත පිත කප සමනය කරන ගුණැති තිබ්බටු ශාකය උණ පාචන අතීසාර වකුගඩු ගල් , මුත්‍රා ගැටලු, චර්ම , මුඛ , දන්ත , අක්ෂි ආබාධ ඇතුළු රෝග ගණනාවක ට ප්‍රතිකාර සඳහා යොදාගන්නා බව ආයුර්වේදය සඳහන් කරනවා. රට රටවලත් පාරම්පරික වෛද්‍ය ක්‍රමවලත් ඔසුවක් ලෙසට තිබ්බටු ශාකය භාවිතා කරනවා. සෙම් රෝග පාලනය කිරීමේ හැකියාව මෙන්ම කැස්සට හා නරක් වූ සෙම ඉවත්කර හැර උගුරේ ආබාධ ද සුව කිරීමට තිබ්බටු ශාකය උපයෝගී කරගන්නා අතරම උදර ආබාධ සඳහාත් තිබ්බටු ගූණදායක අතර අජීර්ණ වේදනා සමනය කරනවා. ඒ වගේම උදරයේ පිරෙන වාතය මුදා හැරීමේ හැකියාවක්, ආහාර මාර්ගයේ ඇති බැක්ටීරියා හා පණුවන් විනාශ කිරීමේ හැකියාව ද එහි පවතිනවා. එමෙන්ම මල බද්ධයට , අර්ශස්වලට එරෙහිව ක්‍රියාකිරීහේ ප්‍රබල හැකියාවක් මේ තිබ්බොටු ශාකය සතුයි.

තිත්ත තිබ්බොටු

තිබ්බටු ගැන කතා කරද්දී, තිත්ත තිබ්බටු ගැනත් අමතක කරන්න බැහැ.

බටු කුලයේම ඖෂධීය ගුණයෙන් සපිරි, ඉතා වියළි ශුෂ්ක කලාපවල වගේම, උඩරට පහත රට තෙත් කලාපවල ද කිසිම සාත්තුවකින් තොරව ඉතා සරුවට වැවෙන ශාකයක් තමයි තිත්ත තිබ්බටු ශාකය.

තිත්ත තිබ්බටු මදක් තිත්ත කටුක රසයෙන් යුක්ත නිසා බොහෝ දෙනා ආහාරයට ගනු ලබන්නේ ඉතා අඩුවෙන්.

එහෙත්, ශරීර උෂ්ණත්වය පහත හෙලන අර්ශස් රෝගයට ද ඉතා සුවදෙන, ලේ පිරිසිදු කරන,තිත්ත තිබ්බටු ඖෂධීය ගුණයෙන් නම් හරිම පොහොසත්.

තිත්ත තිබ්බොටු ආනම -

කබලේ බැදගත් තිත්ත තිබ්බටු සහ රන්වන් පැහැවන තෙක් බැද ගත් පොල් ස්වල්පයක් පසෙකින් තබා ගන්න.

අනතුරුව පසුව සුදුළුනු ,අබ ඇට ස්වල්පයක්,කොච්චි,ලුණූ ස්වල්පයක් දමා ගලේ අඹරා ගන්න.

ඊටත් පසුව භාජනයක් ගෙන අර කලින් බැදගත් තිත්ත තිබ්බටු දමා හැන්දෙන් පොඩිකර,පසුව මා පෙර කී බැදගත් පොල් සහ කුළුබඩු මිශ්‍රණය දමා පදමට ජලය එක්කාසු කොට පිසගන්න.

ශරීරයට හිතකර විටමින් වර්ග,ප්‍රොටීන්, ඛනිජ ලවණ කැල්සියම් ,පොටෑසියම් ආදී පෝෂණ ගුණ රැසකින් යුක්ත තිබ්බටු වල ඇති ඖෂධීය ගුණ නම් බොහොමයි.


* හෘද රෝග පාලනය කරයි.(අධි රුධිර පීඩන තත්වයන් පාලනය කිරීමට ඉතා ගුණදායකයි.)

* ඇස් පෙනීම හා දන්ත රෝග සුව කරයි.(වයස්ගත වීමත් සමඟ ඇතිවන ඇස් නොපෙනීම සහ රාත්‍රී අන්ධතාවය පාලනය කරයි.

* දත් හිරිවැටීම දත් කැක්කුම වළක්වමින්,දත් ශක්තිමත් කරයි.කැක්කුම ඇති විට තිබ්බටු ගෙඩි පුච්චා ඒ දත මුල් ආලේප කිරීමෙන් වේදනාව සමනය කරගන්න පුලුවන්

* හිසරදය සමනය කරයි.

* උදුගොව්වන් කෑම සුව කරයි. (ඉදුණු තිබ්බටු ගෙඩි කිහිපයක් පුළුස්සා,තල තෙලින් අනා උදුගොව්වන් කෑ ස්ථානවල ආලේප කිරීමෙන් සමනය කරගන්න පුළුවන් )

* ගෑස්ට්‍රයිටීස් හෙවත් අම්ල පිත්ත රෝගය සමනය කරයි.

* පණුවන් මර්දනය කරයි. (ආහාර මාර්ගයේ සිටින පණුවන් සහ වෙනත් ජීවීන් ජීවීන් මර්ධනය කරනු ලබයි.

* ශ්වසන රෝග සමනය කරයි. (ඇදුම ,පීනස, පෙනහළු ආශ්‍රිත පිළිකා පාලනය කරයි.)

මල බද්ධය සමනය කරයි. (ආහාර ජීර්ණය පහසු කරනවා වගේම,තිබ්බටු වල තියෙන තන්තු වලින් මලබද්ධය ඇතිවීම පාලනය කරයි)

මතක ශක්තිය වැඩිදියුණු කරයි.

ශරීරයේ ඇති වන වේදනා, ඉදිමුම් සමනය කරයි.(පාද⁣ ඉදිමුම ,ඇඟිලි හිරිවැටීම, තුනටියේ වේදනාව,)

ආර්තව චක්‍රය ක්‍රමවත් කරයි.

මේ ආදි වශයෙන්, ශරීරය සිසිල් කිරීම,පිළිකාව, අධිරුධිර පීඩනය,අර්ශස් රෝගය,දියවැඩියාව,මූත්‍ර ගල් දියකිරීම,රක්තහීනතාවය,කක්කල් කැස්ස යන රෝග රැසකට තිබ්බටු ගුණදායක ආහාරයක් වග කිව හැකියි

.