එහෙත් මේ සම්බන්ධයෙන් විශේෂයෙන්ම සමාජ මාධ්‍යන් තුළ දකිනන්ට ලැබුණු ප්‍රතිචාරය යහපත් වූයේ නැත. මෙය විකාරයක් ලෙස දුටු අය බහුල විය. තමන්ගේ නොදන්නාකම නිසා මේ විහිළුවට උපහාසයට ගැනීම මේ අය වෙතින් සිදුව තිබිණි.

කොහොම නමුත් කෘතිම (AI) බුද්ධිය සහ බුදුදහම අතර සම්බන්ධය ගවේෂණය කිරීම කුතුහලය දනවන කරුණකි. බුදුදහම මූලික වශයෙන් මානව විඥානයේ ස්වභාවය සහ බුද්ධත්වයට යන මාර්ගය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන අතර, (AI) බුද්ධියේ ස්වභාවය සහ සමාජයට ඇති විය හැකි ඇඟවුම් පිළිබඳ ප්‍රශ්න මතු කරයි.

මෙම මාතෘකාව ගැඹුරින් සොයා බැලීමට නම් මුලින්ම බුදුදහමේ මූලික ඉගැන්වීම් සහ සංකල්ප වන චතුරාර්ය සත්‍ය, අෂ්ඨාංගික මාර්ගය, අනිත්‍ය, දුක්ඛ, අනාත්ම වැනි සංකල්ප අවබෝධ කරගත යුතුය. මෙම මූලික දැනුම (AI) සහ බෞද්ධ දර්ශනය අතර සම්බන්ධය පරීක්ෂා කිරීමට පදනමක් සපයයි.

කෘත්‍රිම බුද්ධිය, එහි හැකියාවන් සහ සමාජයට ඇති විය හැකි බලපෑම පිළිබඳ ස්ථිර අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට machine learning, neural networks, AI හි ආචාර ධර්ම, ස්වයංක්‍රීයකරණය සහ බුද්ධිමය පද්ධති (automation and intelligent system) වැනි මාතෘකා ගවේෂණය කළ යුතුය. (AI) බෞද්ධ දෘෂ්ටිකෝණයන් සමඟ ගැටෙන හෝ සම්බන්ධ වන කලාප හඳුනා ගැනීමට එය වැදගත්ය.

එමෙන්ම (AI) හි ආචාරධාර්මික ඇඟවුම්, අනුකම්පාව සහ හානියක් නොවන බව පිළිබඳ, බෞද්ධ ඉගැන්වීම් තුළින් (AI) සංවර්ධනය සහ යෙදවීම සම්බන්ධයෙන් ලබාදිය හැකි තීරණවලට මඟ පෙන්විය හැකිය.
අධ්‍යාත්මික භාවිතය සඳහා මෙවලමක් ලෙස (AI) ගවේෂණය කළ නිදසුනක් වශයෙන්, සමහර පුද්ගලයන් සහ සංවිධාන ්ෂ බලගන්වන භාවනා යෙදුම් හෝ සිහිකල්පනාව හෝ යහපැවැත්ම සඳහා නිර්මාණය කර ඇති අතථ්‍ය සහචරයන් (meditation apps or virtual companions) සමඟ අත්හදා බැලීම් කර ඇත. (AI) සහ අධ්‍යාත්මික භාවිතයන් ඒකාබද්ධ කිරීම හා සම්බන්ධ ප්‍රතිලාභ, අභියෝග සහ සදාචාරාත්මක සලකා බැලීම් සඳහා බුදුදහමේ ඉගැන්වීම් දායක කරගත හැක.

මේ වෙනුවෙන් වන සාකච්ඡා සහ පර්යේෂණවලින් ක්ෂේත්‍ර දෙකෙහිම ප්‍රවීණයන්, විද්වතුන් සහ වෘත්තිකයන් සමඟ සම්බන්ධ වී විවිධ ඉදිරිදර්ශන සහ තීක්ෂණ බුද්ධිය ලබා ගත හැකි අතර, මාතෘකාව පිළිබඳ වඩාත් පුළුල් ගවේෂණයක් සක්‍රීය කරනු ඇත.

මේවන විටත් මෙම විෂය මාතෘකාව සම්බන්ධයෙන් සාකච්ඡා පර්යේෂන සිදු වෙමින් තිබේ. පොත් පත් ගනනාවක් ලියැවී තිබේ. නමුත් මෙය තවම මේ රටට අලුත් දෙයකි.

(AI) සහ බුදුදහමේ අතර සම්බන්ධතාවය සාපේක්ෂ වශයෙන් වැදගත් මාතෘකාවක් වන අතර, බුදුදහම තුළ තාක්ෂණය, විඥානය සහ ආචාර ධර්ම පිළිබඳ පුළුල් තේමාවන් ගවේෂණය කළ විද්වතුන් සහ ප්‍රවීණයන් ගනනාවක් සිටිති.

ආචාර්ය ඬේමියන් විලියම්ස් (Dr. Damien Williams) යනු (AI) විඥානය සහ බුද්ධාගම අතර සම්බන්ධය පිළිබඳ පුළුල් ලෙස ලියා ඇති විද්වතෙක්, ලේඛකයෙක් සහ (AI)ආචාරධාරියෙකි. ඔහු මනසෙහි ස්වභාවය සහ නැගී එන තාක්ෂණයන්හි සදාචාරාත්මක ඇඟවුම් වැනි තේමා ගවේෂණය කරයි.

ආචාර්ය හිරෝෂි ඉෂිගුරෝ (Dr. Hiroshi Ishiguro) බුද්ධාගම කෙරෙහි පමණක් අවධානය යොමු නොකළත්, හිරෝෂි ඉෂිගුරෝ මානවරූපී රොබෝවරුන් නිර්මාණය කිරීම සඳහා ප්‍රසිද්ධ රොබෝ විද්‍යාඥයෙක් සහ (AI) පර්යේෂකයෙකි. ඔහුගේ කාර්යය බොහෝ විට මානව අනන්‍යතාවය, විඥානය සහ මිනිසුන් සහ යන්ත්‍ර අතර සම්බන්ධය පිළිබඳ ප්‍රශ්නවලට සම්බන්ධ වේ. බුදුදහමට සෘජුව සම්බන්ධ නොවූවත්, ඔහුගේ පර්යේෂණ බෞද්ධ චින්තනය තුළ පවතින දාර්ශනික විමසීම් සමඟ අනුනාද වේ.

ආචාර්ය විලියම් වොල්ඩ්‍රන් (Dr.William Waldron) යනු තාක්ෂණයේ ආචාරධාර්මික ඇඟවුම් ඇතුළු බුදුදහම සහ ආචාර ධර්ම පිළිබඳව පුළුල් ලෙස ලියා ඇති ආගම සහ ආසියානු අධ්‍යයන පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකි. (AI) කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු නොකළද, ඔහුගේ කාර්යය මගින් බෞද්ධ සදාචාරාත්මක මූලධර්ම අපගේ අවබෝධය සහ තාක්ෂණය පිළිබඳ ප්‍රවේශය සහ සමාජයට එහි බලපෑම දැනුම් දිය හැකි ආකාරය ගවේෂණය කරයි.

ආගම සහ පරිණාමීය මනෝවිද්‍යාව පිළිබඳ විශාරදයෙකු වන රොබට් රයිට්, (Dr. Robert Wright), බුදුදහම, භාවනාව සහ සමකාලීන ප්‍රශ්නවල ඡේදනය ගැන ලියා ඇත. (AI)පිළිබඳව විශේෂයෙන් අවධානය යොමු නොකළත්, ඔහුගේ ”බුද්ධාගම සත්‍ය වන්නේ ඇයි” (Why Buddhism is True) යන පොත මනසේ සහ විඤ්ඤාණයේ ස්වභාවය ගැඹුරින් සොයා බලමින්, බෞද්ධ පිළිවෙත් සහ තීක්ෂ්ණ බුද්ධිය නූතන ජීවිතයට යෙදිය හැකි ආකාරය ගවේෂණය කර ඇත.

මෙම විද්වතුන් (AI) සහ බුදුදහම අතර සෘජු සම්බන්ධතාවය කෙරෙහි පුළුල් ලෙස අවධානය යොමුකර නොතිබුණද, ඔවුන්ගේ කෘතීන් අදාළ සංකල්ප මත ස්පර්ශ වන අතර සවිඥානකත්වය, ආචාර ධර්ම සහ මානව අත්දැකීම් මත තාක්ෂණයේ බලපෑම පිළිබඳ පුළුල් ගවේෂණය පිළිබඳ වටිනා අවබෝධයක් ලබා දෙන බව සඳහන් කිරීම වටී.

මේ අනුව ජනාධිපති රනිල් මේ සම්බන්ධයෙන් පර්යේෂණ වෙනුවෙන් අවධානයක් යොමු කිරීම ලෝකයේ අනාගතය සම්බන්ධයෙන් දුර දැක ගත් පියවරක් බව පැහැදිලිය. එමෙන්ම ථේරවාදී බුදුදහමේ ලෝක කේන්ද්‍රය බවට මෙරට පත් කිරීමේ අභිලාෂය අනුවත් නූතන තාක්ෂණය සමඟ මේ බද්ධ කරමින් යන ගමනක් විනා නැවත පුස්කොල පොත් ලියු යුගයට යා නොහැක. මේ නිසා මෙම ව්‍යාපෘතිය මෙරට බුදුදහම නංවාලීම සහ එය ලෝක ප්‍රජාවට දායාද කිරී‌මේ නවමු මෙහෙවරක ජනාධිපතිවරයා යෙදී සිටින බව පැහැදිලිව පැවැසිය යුතුය.

-chatham street journal