වසර අවසානයේදී තත්වය ආරම්භයට වඩා ඉතාමත් හොඳය. පසුගිය 2022 වසර අත්‍යාවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය හිඟ වූ වසරකි. එදිනෙදා ජීවිතයේදී ජනතාව දැඩි දුෂ්කරතාවලට මුහුණ දුන්නේය. අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය නොමැතිකම, ඒවායේ අධික මිල ගණන්, විශේෂයෙන් අවිධිමත් සේවකයන්ගේ රැකියා අහිමිවීම සහ විදුලිය සහ ඉන්ධන ලබා ගැනීමේ දුෂ්කරතා රටේ ආර්ථිකයේ කැපී පෙනුන ලක්ෂණය විය. විදේශ සංචිත අවම වු අතර රාජ්‍ය ආදායම් විශාල ලෙස අහිමි කරගෙන තිබිණි. උද්ධමනය සියයට 70 කට ආසන්න විය. මෙම වසර අවසන් වන විට 2.8 දක්වා අඩුකර ගැනීමට සමත් විය.

විදෙස් සංචිත

2023 දී රටේ බාහිර මූල්‍ය තත්ත්වය වැඩිදියුණු විය. 2023 අවසානයේ දී විදේශ සංචිත ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 5 කට වඩා වැඩි වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන ලද අතර එය මේ වන විට බිලියන 4.5 ක් පමණ වී ඇත.

වසර ආරම්භයේ දී, ආනයන අපනයන වෙළඳ හිඟය අඛණ්ඩව පුළුල් වුවද, විදේශයන්ගෙන් ලැබෙන ප්‍රේෂණ වැඩිවීම සහ සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ලැබෙන ඉහළ ඉපැයීම් හේතුවෙන් රටේ විදේශ මූල්‍යවල දියුණුවක් ඇති විය. අපනයන පහත වැටීමට ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු වූයේ රටේ නිෂ්පාදිත අපනයන සඳහා ඇති ගෝලීය ඉල්ලුම පහත වැටීමයි. ආනයන සීමා නිදහස් කිරීම සහ ආනයන මිල ඉහළ යාමත් සමඟ වෙළඳ හිඟය පුළුල් විය.

කෙසේ වෙතත්, නිල බැංකු මාර්ග හරහා ලැබෙන ඉහළ ගලා ඒම හේතුවෙන් අභ්‍යන්තර ප්‍රේෂණවල වැඩි ප්‍රවණතාවක් ඇති විය. සංචාරක ඉපැයීම්වල ද වැඩි ප්‍රවණතාවක් ඇති විය. නොවැම්බර් මාසය අවසන් වන විට සංචාරක ඉපැයීම් ඩොලර් බිලියන 3.5 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබිණි.

විරෝධතා

එසේ වුවද, එය ඉහළ ජීවන වියදම්, ප්‍රමාණවත් වැටුප් නොමැතිකම සහ ඉහළ බදු පැනවීමේ තීරණ සම්බන්ධයෙන් කම්කරුවන් විසින් විරෝධතා සහ වැඩ වර්ජනවල වසරක් ද විය.

දරිද්රතාවය

දරිද්‍රතාවය සහ මන්දපෝෂණය ඉහළ මට්ටමක පැවතිණි. අස්වැසුම වැනි සමාජ ආරක්ෂණ ක්‍රමවේදයන් මඟින් මෙම තත්වයට පිළියම් යොදන ලදී. 2023 ඉහළ විරැකියාවේ වසරක් වූ අතර ජනගහනයෙන් සියයට 40කට ආසන්න දරිද්‍රතාවය වැඩි විය. වෘත්තිකයන් මෙන්ම පුහුණු ශ්‍රමිකයන් විශාල ප්‍රමාණයක් මෙරටින් නික්මයාමක් දක්නට ලැබුණු වසරකි. මෙය රටේ අධ්‍යාපනයට හා සමාජ සේවාවලට බලපෑවේය.

ආර්ථික වර්ධනය

ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදලේ සහය ලබා ගැනීමට හැකිවීම කඩා වැටුණු ආර්ථිකය යළි ප්‍රකෘර්තිමක් කරගැනීම වෙනුවෙන් ඉහම දායකත්වයක් සැපයීය. මුල්‍ය අරමුදලේ නිර්දේශ මත සිදුකළ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණයන් සාර්ථක විය.

2022 ආර්ථිකය සියයට 4 කින් හැකිලුණු වසරක් වූ අතර, 2023 වසරේ දෙවන භාගයේ සිට වර්ධනය වීමේ ලකුණු පෙන්නුම් කළේය. කෙසේ වෙතත්, විදේශ මුදල් ප්‍රේෂණ සහ සංචාරක ව්‍යාපාරයෙන් ඉපැයීම් වැඩි වීම හේතුවෙන් වැඩි දියුණු වී ඇත.රාජ්‍ය වියදම් කලමණාකරණය සහ බදු ප්‍රතිසංස්කරණ මඟින් රාජ්‍ය ආදායම් වර්ධනය කරගැනීම සිදු විය. 

2023 පළමු කාර්තුවේදී ද ආර්ථිකය සියයට 4කින් හැකිලී ගියේය. දෙවන කාර්තුවේදී හැකිලීම සියයට 2 දක්වා අඩු වූ අතර තුන්වන කාර්තුවේදී සියයට 1.4 කින් වර්ධනය විය. 

මෙම වර්ධන වේගය පසුගිය කාර්තුව දක්වා අඛණ්ඩව පැවති අතර එය සියයට 2ක් පමණ ඉහළ යනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරිණි. කෙසේ නමුත් එය දැඩි හැකිලීමකින් යථා තත්ත්වයට පත්වීමේ ලකුණකි.

අසාර්ථක වීම

මේ වසරේ සැලකිය යුතු ආර්ථික අසාර්ථකත්වය වන්නේ ආර්ථිකය වේගවත් ආර්ථික වර්ධන මාවතකට ගෙන යාමට නොහැකි වීමයි. බොහෝ ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් එකතැන පල්වී හෝ වර්ධනය වීමට අපොහොසත් විය. බංකොළොත් භාවයේ පතුලට කඩා වැටී තිබීම මත සමස්ථයම එකවර ගොඩනැගීම බරපතල අභියෝගයක් විය. නමුත් ක්‍රමයෙන් සෑම ක්ෂේත්‍රයක් තුළම බලාපොරොත්තු රැස්කර ගැනීමට හැකිව තිබේ.

නිෂ්පාදනය

අඩු අපනයන ඉල්ලුම හේතුවෙන් රටේ නිෂ්පාදන කර්මාන්ත දැඩි පසුබෑමකට ලක් විය. බටහිර යුරෝපා වෙලඳපොලවල අපනයන සඳහා ඇති ඉල්ලුම අඩුවීම හේතුවෙන් නිෂ්පාදන අපනයන සියයට 50 කින් ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 3 දක්වා පහත වැටුනි. බටහිර ආර්ථිකයන්හි අවපාත තත්ත්වයන් අපගේ පාරිභෝගික අපනයනවලට බලපා ඇත.

මෙම අවපාත තත්ත්වයන් අඛණ්ඩව පවතින අතර ගෝලීය අවපාතය පුළුල් වුවහොත් උග්‍ර වීමට ඉඩ ඇත. මේ වන විටත් පවතින යුක්‍රේන-රුසියා සහ ඊශ්‍රායල්-පලස්තීන යුද්ධ දෙක අවසන් නොවුනහොත් මේ තත්වය තවදුරටත් පවතිනු ඇත.

අමුද්‍රව්‍ය නොමැතිකම සහ අධික පිරිවැය හේතුවෙන් ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රය දැඩි පසුබෑමකට ලක්ව ඇත. 2023 දී ඉදිකිරීම් සඳහා අමුද්‍රව්‍ය සීමිත නිදහස්කරණයක් පමණක් කළ හැකි විය. කෙසේ නමුත් අත්‍යවශ්‍ය යෙදවුම්, විශේෂයෙන්ම ඉන්ධන තිබීම හේතුවෙන් සේවාවල දියුණුවක් ඇති විය. එහෙත්, සමහර කුඩා කර්මාන්තවල පුනර්ජීවනය සඳහා අමුද්රව්ය හිඟ විය.

සාරාංශය

ආපසු හැරී බලන විට අදින් අවසන් වන වසර, ආර්ථික ප්‍රකෘතිමත් වීමක් බව කුහකත්වයකින් තොරව පිළිගත යුතුව තිබෙන ඇත්තකි.  නමුත් අර්බුදය අවසන් නැත. තවදුරටත් ප්‍රතිකර්ම කළ යුතු වූ ආර්ථිකමය ක්ෂේත්‍ර ගනනාවක් තිබේ. ඒ අතර භාණ්ඩ හා සේවා මිල යම් ඉහළ යෑමක් සිදුවුවත් එම මිළ ඉහළ යාමේ වේගය නැතිනම් උද්ධමනය පහළ මට්ටමකට ගෙනැවිත් තිබීම විශාල අස්වැසිල්ලක්ව තිබීම වැදගත්ය. කෙසේ නමුත් රජයක් ලෙස මුහුණ දීමට සිදුව තිබු දැවැන්ත අභියෝග රැසක් සාර්ථකව ජයගෙන තිබේ. විශේෂයෙන්ම දේශපාලනික වශයෙන් තිබුණ බාධා මධ්‍යයේ වුව මෙම තත්වය උදාකර ගැනීමට හැකි වීම සුවිශේෂීය.

නිගමනය

සෑම දෙයක්ම සලකා බැලූ විට, අදින් අවසන් වන වසර අභියෝගාත්මක දුෂ්කරම කාල පරිච්ඡේදයක අවසානය ලකුණු කිරීමකි. එමෙන්ම විය හැකිව තිබු බරපතල හානි වලින් වලක්වා ගත් වසරක් වන අතර මෙය ගෝලීය වශයෙන් සලකා බැලු විට යම් ප්‍රාතිහාර්යයක් බඳුය. මේ  තත්වයන් සමඟ  2024 වසර ආර්ථික වර්ධනයේ සලකුණු සහිත ආර්ථික පුනර්ජීවනය සමයක් වෙනු ඇති බවට සුබවාදී බලාපොරොත්තු තබා ගත හැකි වසරක් වෙනු ඇත.