විස්තීරණ අරමුදල් පහසුකමේ දෙවන වාරිකය සඳහා IMF එකඟ වී ඇත. මෙමගින් කුමක් වෙයිද?
EFF හි පළමු සමාලෝචනයට IMF විධායක මණ්ඩලයේ අනුමැතිය ලැබීමෙන් අදහස් වන්නේ මේ වසරේ මාර්තු මාසයේදී ශ්‍රී ලංකා රජය එකඟ වූ සාර්ව ආර්ථික ස්ථායීකරණය සහ ගැලපුම් වැඩසටහන පුළුල් ලෙස ගමන් කරන බවයි. මෙම වැඩසටහනට මුදල් සහ මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිවල මෙන්ම රෙගුලාසිවල නිශ්චිත දිනයන් සමඟ විවිධ පියවර ඇතුළත් වේ. අනුමැතිය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ IMF සහ ශ්‍රී ලංකා රජයේ මතය අනුව පළමු සමාලෝචනය සඳහා වූ ප්‍රතිසංස්කරණ සපුරා ඇති බවයි. මෙම ප්‍රතිසංස්කරණවලට බදුකරණය, සහනාධාර, පොලී අනුපාත සහ මුදල් හුවමාරුවල වෙනස්කම් ඇතුළත් විය. EFF හි දෙවන වාරිකය අනුමත කිරීම සහ නිකුත් කිරීම යන්නෙන් අදහස් වන්නේ නිල ණය හිමියන් සහ පුද්ගලික බැඳුම්කර හිමියන් සමඟ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ වැඩසටහන ද හොඳ ප්‍රගතියක් ලබා ඇති අතර එය ඉක්මනින් අවසන් වීමට ඉඩ ඇති බවයි. අවසාන වශයෙන්, ඩොලර් මිලියන 337 ක පමණ දෙවන වාරිකය නිකුත් කිරීම මගින් අත්‍යවශ්‍ය විදේශ විනිමය ගෙන එනු ඇතිවා පමණක් නොව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ මණ්ඩලයේ අනුමැතිය මගින් ලෝක බැංකුවට සහ ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවට ඔවුන්ගේ ඩොලර් මිලියන 800 ක අයවැය ආධාරක මෙහෙයුම් බෙදා හැරීමට හැකි වනු ඇත.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විදුලි ගාස්තු වැඩි කිරීමට උත්සාහ කළ බව කවුරුත් දන්නා කරුණකි. වැටුප් ස්ථිතිකව පැවතීමත් සමඟ මේවා ඉහළ මට්ටම් දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. ඔබ මෙය දකින්නේ කෙසේද?
විදුලි ගාස්තු වැඩි කිරීම රජය සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල EFF හි එකඟ වූ වැඩසටහනේ කොටසකි. හේතුව, එවැනි වැඩිවීමක් නොමැතිව රජය විදුලිය සඳහා සහනාධාර ලබා දීමත්, මෙම සහනාධාර මහජන සම්පත ගිලිහී යාමත් ය. එපමණක් නොව, වායු සමීකරණ සහ බොහෝ ශීතකරණ සහිත විශාල නිවාස ඇති බැවින් විදුලි සහනාධාර ධනවතුන්ට අසමාන ලෙස ප්‍රතිලාභ ලබයි. ඇස්තමේන්තු වලට අනුව සහනාධාරයෙන් සියයට 40-60 අතර ප්‍රමාණයක් ජනගහනයෙන් ධනවත්ම සියයට 20 වෙත යයි. මේක මහා මහජන මුදල් නාස්තියක්. විදුලි ගාස්තු ඉහළ දැමීමෙන් සහ ආදායමෙන් යම් ප්‍රමාණයක් දුප්පතුන්ට ඉලක්කගත මුදල් හුවමාරුව (සමාජ ආරක්ෂණය) සැපයීමට යොදා ගැනීමෙන්, ධනවතුන් ඔවුන්ගේ සාධාරණ කොටස ගෙවීමට වග බලා ගන්නා අතරම මිල වැඩිවීමෙන් දුප්පතුන් ආරක්ෂා කිරීමට අපට හැකිය.
18% එකතු කළ අගය මත බද්ද (VAT) ලබන වසරේ ජනවාරි 1 වැනිදා සිට ක්‍රියාත්මක වේ. එය වත්මන් වසරට වඩා සියයට තුනක වැඩිවීමකි. එය මිල ඉහළ යාමට බල කිරීමට බැඳී සිටී. ඒ පිළිබඳ ඔබේ දැක්ම?
වැට් බද්ද වැඩි කිරීම අවශ්‍ය වන්නේ ශ්‍රී ලංකාව ලෝකයේ බදු සහ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය අතර අනුපාතය අඩුම රටක් වන බැවිනි. වැට් බද්ද ඇතුළු බහුවිධ මූලාශ්‍රවලින් රජයට බදු ආදායම් වැඩිකර ගත යුතුය. එය මිල වැඩි කරනු ඇත, නමුත් මෙය එක් වරක් මිල වැඩි කිරීමකි. තවද, පසුගිය වසරේ ඉහළ උද්ධමනයට හේතුව වූ රාජ්‍ය මූල්‍ය හිඟය අඩු කිරීමට ඉහළ ආදායම් දායක වන ප්‍රමාණයට - වැට් බදු වැඩිවීම අනාගතයේ උද්ධමනය පාලනය කිරීමට උපකාරී වනු ඇත.
මේ වසරේ ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්වය ඔබ දකින්නේ කෙසේද? 2024 සඳහා අපේක්ෂාවන් මොනවාද?
ව්‍යසනයක් වූ පසුගිය වසරට වඩා මේ වසරේ ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික ක්‍රියාකාරිත්වය නිසැකවම යහපත්. ශ්‍රී ලංකාව උද්ධමනය 2022 සැප්තැම්බර් මාසයේදී සියයට 70 සිට 2023 සැප්තැම්බර් මාසයේදී සියයට 2 දක්වා පහත හෙළා ඇති අතර එය අප දුටු වේගවත්ම අඩුවීම්වලින් එකකි. ආර්ථික වර්ධනය තවමත් සෘණාත්මක වූ නමුත් 2022 ට වඩා බෙහෙවින් අඩු ය; එය 2024 දී ධනාත්මක අතට හැරෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. රජය ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩසටහන දිගටම කරගෙන යන්නේ නම්, ආර්ථිකය කෙරෙහි විශ්වාසය නැවත ඇති වන බැවින් 2024 සඳහා ආර්ථික අපේක්ෂාවන් යහපත් වනු ඇත.
ඔබේ අදහස අනුව, IMF සමඟ ඇති ගනුදෙනු සඳහා ඔබ වැඩිපුරම ගෞරවය දෙන්නේ කාටද?
EFF හි සාර්ථක පළමු සමාලෝචනයකට තුඩු දුන් ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා මම ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට වඩාත්ම ගෞරවය ලබා දෙන්නෙමි. විශේෂයෙන්ම මහ බැංකු අධිපති නන්දලාල් වීරසිංහ මහතා වසරකට අඩු කාලයකදී උද්ධමනය ඉහළ ද්විත්ව ඉලක්කම් සිට පහළ තනි ඉලක්කම් දක්වා අඩු කිරීම ඇතුළුව ආර්ථිකයේ කැපී පෙනෙන ස්ථායීකරනය සඳහා ගෞරවය ලැබිය යුතුය. තිරසාර ණයක් කරා ගෙන යන මාවතකට අනුකූලව ප්‍රාථමික මූල්‍ය හිඟය පහළට ගෙන ආ බදු ප්‍රතිසංස්කරණ සහ වියදම් කප්පාදුව සම්බන්ධයෙන් ද මුදල් අමාත්‍යාංශයට ගෞරවය හිමි වේ. ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට අමතරව, ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩසටහන විමර්ශනය කළ, විවාද කළ සහ සමහර විට විවේචනය කළ සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් සහ විපක්ෂ නායකයින් ඇතුළු ශ්‍රී ලාංකික ජනතාවට මම ගෞරවය පුද කරමි. මෙම හුවමාරු කිරීම් වැඩසටහන වැඩිදියුණු කිරීමට උපකාරී වූ අතර, වඩාත් වැදගත් ලෙස, ආර්ථික ප්‍රකෘතියේ තිරසාරභාවය සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන, වෙනස් වීමේ දිශානතිය පුළුල් පදනම් වූ සම්මුතියක් භුක්ති විඳීමට සහතික විය.
2024 දී ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය තුළ IMF හි භූමිකාව ඔබ විස්තර කරන්නේ කෙසේද? මෙය විශේෂයෙන්ම ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා 2024 මැතිවරණ වර්ෂය ලෙස නම් කිරීමත් සමඟයි. ඒ ජනාධිපතිවරණ සහ පාර්ලිමේන්තු මහ මැතිවරණය සඳහාය.
2024 දී IMF හි කාර්යභාරය 2023 ට වඩා වෙනස් නොවේ, එනම්, ණය තිරසාර වීම සමඟ රට නැගී එන අතර එම ආර්ථික වර්ධනය නැවත ආරම්භ කිරීම සඳහා වන ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩසටහනට සහාය වීම සහ අධීක්ෂණය කිරීම. 2024 මැතිවරණ වසරක් වීම නිසා බලපෑම් දෙකක් ඇති කළ හැකිය. එක් අතකින්, වත්මන් රජය ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩසටහන තිරසාරව පවත්වාගෙන යාමෙන් සහ ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට උපකාර කිරීමෙන් විශාල ප්‍රතිලාභයක් අත්කර ගනු ඇත. අනෙක් අතට, ලොව පුරා මැතිවරණ පිළිබඳ අත්දැකීම නම්, මැතිවරණ වසර තුළ, කෙටිකාලීනව සමහර කණ්ඩායම්වලට වාසි වන නමුත් දිගු කාලීනව ආර්ථිකයට හානි කරන ජනතාවාදී ප්‍රතිපත්තිවල වැඩි වීමක් දක්නට ලැබේ. මෙම බලපෑම් දෙකෙන් ආධිපත්‍යය දරන්නේ කුමක්ද? එය 2024 සහ ඉන් ඔබ්බට ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ සෞඛ්‍යය තීරණය කරනු ඇත.
දේපල බද්ද සහ අනෙකුත් අදාළ ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව සැලකිය යුතු සමපේක්ෂනයක් පවතී. ඔබගේ අදහස්.
ශ්‍රී ලංකාව සිය බදු ආදායම වැඩි කළ යුතුයි. සාමාන්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස දුප්පතුන්ට වඩා ධනවතුන්ගෙන් බදු අය කළ යුතුය. ධනවතුන් අතර විශාලතම ධනය මූලාශ්‍රයක් වන්නේ ඔවුන්ගේ දේපළ වන අතර මෙය බොහෝ දුරට බදු අය නොකෙරේ. එබැවින්, දුප්පතුන්ට හානියක් නොවන පරිදි බදු ආදායම ඉහළ නැංවීමට ඔබට අවශ්‍ය නම් දේපල බද්දක් පරිපූර්ණ ලෙස අර්ථවත් කරයි.
නව වසරේ විනිමය පාලනය තවදුරටත් ලිහිල් කිරීමක් ඔබ අපේක්ෂා කරනවාද?
අනාගත විනිමය අනුපාත ප්‍රතිපත්තිය ගැන මට අනුමාන කළ නොහැක. මට කිව හැකි දෙය නම්, විදේශ විනිමය සංචිත තත්ත්වය වැඩි දියුණු වන විට, වැඩි ආනයනයන් සක්‍රීය කිරීම සඳහා පාලන ලිහිල් කිරීමට ඉඩ ඇති අතර, එමඟින් අපනයන සහ ආර්ථික ප්‍රතිදානය උත්තේජනය වනු ඇත.
දිනෙන් දින ඉහළ යන අල්ලස් හා දූෂණ සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීම පිළිබඳ ඔබේ අදහස කුමක්ද?
IMF හි පාලන රෝග විනිශ්චය තක්සේරු (Governance Assessment Diagnostic-DAG) වාර්තාව සහ පාලනය පිළිබඳ ශ්‍රී ලංකා සිවිල් සමාජ වාර්තාව යන දෙකම ශ්‍රී ලංකාවේ දූෂණයේ ගැඹුර සහ පළල ඉස්මතු කරයි. දුර්වල පාලනය ශ්‍රී ලංකාවට ණය පැහැර හැරීමට සිදු වූ මූලික හේතුව වන අතර එම නිසා පාලනය ශක්තිමත් කිරීම ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීමේ යතුර වේ. නිදසුනක් වශයෙන්, IMF හි GAD විසින් දේශීය ආදායම් දෙපාර්තමේන්තුව සහ රේගු දෙපාර්තමේන්තුව වඩාත් දූෂිත අතර දූෂණය නිලධාරින් දක්වා පැතිර යයි. ශ්‍රී ලංකාව එතරම් අඩු බදු සහ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ අනුපාතයක් තිබීම පුදුමයක් නොවේ. බදු ආදායම ඉහළ නැංවීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාව දැනට පවතින බදු ප්‍රතිපත්ති අනුව අය කරන බදු වැඩි කළ යුතුය. එයින් අදහස් කරන්නේ මිනිසුන්ට බදු පැහැර හැරීමට හැකි අක්‍රමිකතාවයන්ට එරෙහිව කටයුතු කිරීමයි.
ශ්‍රී ලංකාවට සොරාගත් වත්කම් අයකර ගැනීමේ අපේක්ෂාවන් තිබේද?
ලෝක බැංකුව සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය යහපාලන රජය සමයේ සොරකම් කළ වත්කම් ප්‍රතිසාධන වැඩසටහනක් (STARs) ආරම්භ කළ නමුත් 2019 මැතිවරණයෙන් පසු එය ඇනහිට ඇත. ජනාධිපති වික්‍රමසිංහ මහතා මේ වසර මුලදී සිය රාජාසන කතාවේදී (ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය) ප්‍රකාශ කළේ එම වැඩසටහන නැවත ආරම්භ කිරීමට තම රජය කැපවී සිටින බවයි. රජයෙන් නිල ඉල්ලීමක් ලැබුණු වහාම එම උත්සාහය නැවත ආරම්භ කිරීමට ලෝක බැංකුව සහ එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සූදානම්.
සන්ඩේ ටයිම්ස් පුවත් පතෙහි මෙම සාකච්ඡාව පළ විය.
